«ΑΕΤΟΦΩΛΙΑ» ΤΟ ΚΡΗΣΦΥΓΕΤΟ ΣΤΗ ΔΡΥΝΙΑ ΠΑΦΟΥ
Είναι ένα κρησφύγετο γεμάτο ιστορία, αναμνήσεις και βαρύτητα. ΑΕΤΟΦΩΛΙΑ, το ψευδώνυμο που του απένειμαν οι αρχηγοί της οργάνωσης του απελευθερωτικού αγώνα 1955 – 59.
Ήταν Ιανουάριος του 1956, όταν ο Στέλιος Χαρ. Σαββίδης και Αντώνης Χαραλάμπους (αδέλφια) από το Πολέμι και Ιάκωβος Χαραλαμπίδης από την Κρίτου Μαρότου, αποφάσισαν μέσα σε ένα και μόνο βράδυ να εκτελέσουν αυτή την αποστολή, που τους ανατέθηκε από τους αρχηγούς της οργάνωσης του απελευθερωτικού αγώνα 55-59. Τότε ο φόβος μεγάλος και η ανησυχία εντονότερη. Κατά τα μεσάνυχτα, φόρτωσαν δύο γαϊδούρια με ξύλα, τσίγκους, βολίτζια, σανίδες και πήραν τον δρόμο για να εκτελέσουν την αποστολή τους. Για να μεταφέρουν όλα τα απαραίτητα για το κρησφύγετο, έκαναν δύο φορές αυτή τη διαδρομή.
Στην τοποθεσία Κάματα, δυτικά του χωριού και περίπου 2½ χιλ. έξω από το χωριό, ανάμεσα σε αμπελώνα, έσκαψαν το κρησφύγετο. Για να μην γίνει εύκολα αντιληπτό από κανένα, το έσκαψαν κάτω από αμπελώνα και σε μικρό υψωματάκι 10 ποδών από τη γη. Το σκάψιμο κράτησε μια ολόκληρη νύχτα. Ίσα ίσα για να προστατέψουν τους 4 καταζητούμενους, από το στόμα του άγγλου δυνάστη. Αφού τελείωσε το σκάψιμο του κρησφύγετου, με διαστάσεις 13 ποδών μήκος, 6 ποδών πλάτος και 6 ποδών βάθος, το κάλυψαν με τσίγκους (δηλαδή 2 πόδια κάτω από το επίπεδο της γης) και ακολούθως με άλλο τόσο χώμα από πάνω, ίσο με την επιφάνεια της γης. Το σκέπασαν και στο στόμιό του τοποθέτησαν μαζιά της φύσης, έτσι ώστε να μη γίνεται αντιληπτό από κανένα.
Τα υπόλοιπα στο εσωτερικό του κρησφύγετου, τα ολοκλήρωσαν σιγά- σιγά την άλλη μέρα οι καταζητούμενοι. Το είχαν επενδύσει με ξύλο γύρω γύρω εσωτερικά, έτσι για να αποφευχθεί η υγρασία. Βέβαια το κρησφύγετο αυτό προσφερόταν μόνο το καλοκαίρι, διότι κατά τους χειμερινούς μήνες με την βροχή έσκαζε και θεωρείτο επικίνδυνο.
Κανείς μα κανείς δεν ήξερε για το κρησφύγετο αυτό, μονάχα οι καταζητούμενοι και ο τροφοδότης, Σαββίδης. Οι άγγλοι έδιναν πέντε χιλιάδες λίρες για κάθε καταζητούμενο, σε εκείνο που θα τους τον παρέδιδε. Τα πάντα και όλα, γινόντουσαν με κάθε επιφύλαξη και προσοχή. Επικρατούσε όμως μεγάλη μυστικότητα και άκρα εχεμύθεια. Το βράδυ γινόντουσαν οι διακινήσεις και κάθε φορά οι δρόμοι ήσαν διαφορετικοί προς το κρησφύγετο, έτσι ώστε να μην αφήσουν αχνάρια. Ο Σαββίδης τότε ήταν νυμφευμένος και πατέρας τριών παιδιών και τροφοδότης του κρησφύγετου. Ελάμβανε μέρος σε ελαφρότερες επιχειρήσεις αφού ήταν και οικογενειάρχης, ενώ οι δύο άλλοι, Χαραλάμπους και Χαραλαμπίδης ήταν ελεύθεροι και ελάμβαναν μέρος σε πολύ πιο σοβαρές και επικίνδυνες επιχειρήσεις. Σε ανατινάξεις , σε ενέδρες, και σε ανταρτοπόλεμους.
Η τροφοδοσία γινόταν μια φορά την ημέρα και σίγουρα πολύ αργά το βράδυ. Η σύζυγος του Σαββίδη μαγείρευε και έπλενε τα ρούχα των καταζητούμενων, όμως ποτέ δεν ήξερε που βρισκόταν το κρησφύγετο. Κάθε βράδυ λοιπόν, ο Σαββίδης έπαιρνε το δρόμο, κουβαλώντας φαγητό και καθαρά ρούχα των καταζητούμενων. Με φόβο και με πόνο ψυχής από ανασφάλεια μη τυχόν τον παρακολουθούσαν, έπαιρνε το δρόμο για την τροφοδοσία. Τον περίμεναν και πως τον περίμεναν. Αυτή ήταν η ώρα που οι καταζητούμενοι θα έβγαιναν έξω από το κρησφύγετο για αλλαγή, ξεκούραση και φυσική ανάγκη. Για φυσική ανάγκη κατά τη διάρκεια της μέρας χρησιμοποιούσαν ένα κουβά, όπου το βράδυ τα έθαβαν έξω. Το ίδιο συνέβαινε και με το φαγητό τους. Εκεί που έτρωγαν τα διάφορα υπολείμματα τα έθαβαν, γιατί οι άγγλοι χρησιμοποιούσαν σκύλους και ήταν εύκολο να γίνουν αντιληπτοί.
Σήμερα το κρησφύγετο έχει αναστηλωθεί επί στερεάς βάσεως και έχει τοποθετηθεί σιδερένια πόρτα, όπου και φυλάγεται. Η περιοχή έχει αναβαθμιστεί, έχουν δημιουργηθεί δρόμοι που σε οδηγούν στο κρησφύγετο. Πρόσφατα έγινε η τιμητική του παρουσία με μεγάλη τελετή στη παρουσία του Μητροπολίτη Πάφου Χρυσόστομου. Το συμβούλιο ιστορικής μνήμης, απένειμε μεγάλη τιμητική πλάκα όπου επάνω αναγράφονται τα ονόματα όλων των ανθρώπων, που κατά καιρούς παρέμειναν στο κρησφύγετο. Η πλάκα αυτή έχει τοποθετηθεί στο εσωτερικό του κρησφύγετου. Άλλη μια πλάκα έχει κατασκευαστεί και τοποθετηθεί στο εξωτερικό του, στην είσοδο, με μπλε χρώμα και φέρει με άσπρα γράμματα τα ονόματα και πάλι αυτών, που κατά καιρούς πέρασαν από το κρησφύγετο.
Πολλοί είναι αυτοί που το επισκέπτονται σήμερα, είτε πολίτες, είτε και σχολεία.
|
